Epidemia palenia tytoniu to jedno z największych zagrożeń dla zdrowia publicznego w XXI w. Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia (ang. WHO) corocznie ponad 7 mln osób umiera z powodu chorób związanych z paleniem tytoniu, przy czym ok. 890 000 zgonów dotyczy osób nie palących, narażonych na tzw. palenie bierne. Eksperci podejmują szereg działań zmierzających do ograniczenia negatywnych konsekwencji palenia tytoniu, w tym m.in. poprzez wprowadzenie ostrzeżeń zdrowotnych na opakowaniach wyrobów tytoniowych, wzrost opodatkowania wyrobów tytoniowych czy promowanie nikotynowej terapii zastępczej. Producenci wyrobów tytoniowych również prowadzą działania, których celem jest ograniczenie szkodliwości palenia tytoniu. Wynikiem tych działań jest m.in. tworzenie kolejnych generacji wyrobów tytoniowych stanowiących bezpieczniejszą alternatywę dla papierosów tradycyjnych. Wśród produktów nowej generacji należy wymienić tzw. papieros elektroniczny.
Papieros elektroniczny (e-papieros) to elektroniczny inhalator pary, zawierający zazwyczaj nikotynę, jednorazowego lub wielokrotnego użytku wyposażony w system zasilający oraz system waporyzujący. Prototyp e-papierosa, nie zawierający nikotyny, opracował Herbert A. Gilbert w 1963 r. Projekt nowoczesnej wersji e-papierosów stworzył Hon Lik w 2003 r. Rok później produkt wprowadzono na rynek w Chinach. W kolejnych latach obserwowano ekspansję e-papierosów na rynki innych krajów, w tym Stanów Zjednoczonych i Europy. Na świecie obserwuje się dynamiczny rozwój rynku e-papierosów. Sprzedaż e-papierosów w skali globalnej osiągnęła wartość ponad 1 mld USD w 2012 r. oraz 6 mld USD w 2015 r. Według prognoz wartość rynku e-papierosów zwiększy się prawie 4-krotnie w 2019 r. i przekroczy 23 mld USD. Szacuje się, że na świecie ok. 13 milionów osób używa e-papierosów.
E-papieros jest nadal przedmiotem wielu dyskusji ze względu na niejednoznacznie oceniany profil bezpieczeństwa wynikający głównie ze stosunkowo krótkiego czasu, który upłynął od jego pojawienia się na rynku. Pytania koncentrują się wokół trzech głównych zagadnień, tj. wpływu stosowania e-papierosów na zdrowie użytkowników oraz osób znajdujących się w ich pobliżu, skuteczności e-papierosów jako środka nikotynowej terapii zastępczej oraz wpływu na dotychczasowe działania podejmowane celem ograniczenia skutków palenia tytoniu.
Liquidy e-papierosów zawierają przede wszystkim glikol propylenowy oraz glicerynę, jak i również nikotynę, substancje wzmacniające walory smakowe (np. diacetyl), lotne związki organiczne i metale ciężkie (np. nikiel). Nikotyna jest substancją o silnych właściwościach uzależniających. Pozostałe związki chemiczne posiadają udokumentowane właściwości toksyczne. Niemniej należy podkreślić, że zawartość substancji toksycznych, w tym o potencjale kancerogennym jest znacząco niższa (9-450-krotnie) w aerozolu wytwarzanym przez e-papierosy w porównaniu do dymu powstałego w trakcie spalania papierosów tradycyjnych (ponad 7 000 szkodliwych związków chemicznych, w tym 70 o udokumentowanym działaniu rakotwórczym). W trakcie stosowania e-papierosów mogą również wystąpić niepożądane efekty uboczne w postaci m.in. podrażnienia gardła, zawrotów głowy lub nawet oparzeń w wyniku wybuchu baterii. Sceptycy e-papierosów uważają, że e-papierosy prowadzą do rozpoczęcia palenia tytoniu wśród osób niepełnoletnich, w szczególności poprzez udostępnianie liquidów smakowych, np. o smaku czekolady czy gumy balonowej. Zwolennicy e-papierosów z kolei wskazują, że e-papierosy są skutecznym środkiem nikotynowej terapii zastępczej i w rzeczywistości pomagają rzucić nałóg palenia. Przykładowo, agencja rządowa Public Health England (Londyn, Anglia) w ciągu kilku kolejnych lat zamierza zalegalizować e-papierosy jako środek nikotynowej terapii zastępczej. Według szacunków PHE co najmniej 20 000 osób rocznie rzuca palenie tytoniu za pomocą e-papierosów w Wielkiej Brytanii. Rozpowszechnienie palenia tytoniu w Wielkiej Brytanii wynosi 15,8%. Jest to drugi najniższy (po Szwecji) wskaźnik w Europie. Duży spadek odnotowano szczególnie w ciągu kilku ostatnich lat. Według ekspertów PHE jest to m.in. wynikiem stosowania e-papierosów.
Podsumowując, badania nad bezpieczeństwem, jak i również skutecznością e-papierosów jako środka nikotynowej terapii zastępczej nadal trwają. Opinie wśród ekspertów są podzielone, co wynika m.in. z krótkiego okresu, który upłynął od wprowadzenia e-papierosów na rynek oraz ogromnej dywersyfikacji produktów, która wpływa na wyniki prowadzonych badań. Pomimo wszystkich niepewności, należy podkreślić, że e-papierosy stanowią bezpieczniejszą alternatywę dla papierosów tradycyjnych. Według niektórych ekspertów e-papierosy są bezpieczniejsze od papierosów tradycyjnych o 95%, jednak nadal stanowią ryzyko dla zdrowia.
Ciekawostka: Od 20 maja 2016 r. wszystkie państwa Unii Europejskiej obowiązuje tzw. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/40/UE z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów. Dyrektywa określa zasady wytwarzania, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów, do których zaliczono również papierosy elektroniczne.
Źródła:
• http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs339/en/
• https://blog.euromonitor.com/2015/06/the-e-cigarettes-market-past-present-and-future.html
• http://apps.who.int/gb/fctc/PDF/cop6/FCTC_COP6_10Rev1-en.pdf?ua=1
• http://www.bbc.com/news/health-42950607
• https://publichealthmatters.blog.gov.uk/2018/02/20/clearing-up-some-myths-around-e-cigarettes/
Tagi: papieros elektroniczny, e-papieros, nikotynowa terapia zastępcza, substancja kancerogenna
PL EN DE
